Розніца паміж версіямі "Ляўданскі Аляксандр Мікалаевіч (1893)"

 
 
(Не паказана 11 прамежкавых версій 2 удзельнікаў)
Радок 1: Радок 1:
 
{{Шаблон:Фармуляр
 
{{Шаблон:Фармуляр
|рэабілітуе орган 1=ВТ БВА
+
|фотаздымак=Ляўданскі аляксандр.jpg
 +
|дата нараджэння=10.09.1893
 +
|ст дата нараджэння=29.08.1893
 +
|месца нараджэння=Мінская губ., Барысаўскі павет (Мінская вобл., Смалявіцкі раён) в. Юр'ева
 +
|пол=мужчына
 
|нацыянальнасць=беларус
 
|нацыянальнасць=беларус
 +
|сацыяльнае паходжанне=пралетарскае
 +
|адукацыя=вышэйшая
 +
|прафесія / месца працы=Загадчык сектара археалогіі (праф.), Акадэмія навук БССР
 +
|месца пражывання=БССР, г. Мінск, вул. Стара-Слабадская, д. 48
 
|дата расстрэлу=27.08.1937
 
|дата расстрэлу=27.08.1937
|месца нараджэння=у Смалявіцкім р-не Менскай вобл.
+
|месца смерці=БССР, г. Мінск, турма НКУС
 +
|архіўная справа=КДБ БССР 13173-с
 +
|крыніцы дадзеных=[http://www.svaboda.org/a/24812245.html Картатэка Сталіна (Радыё Свабода)]
 
|дата арышту 1=20.05.1937
 
|дата арышту 1=20.05.1937
 +
|абвінавачванне 1=Шпіянаж на карысць выведкі буржуазнай Польшчы
 +
|дата асуджэння 1=25.08.1937
 +
|артыкул 1=63-1; 68; 70; 76 КК БССР
 +
|прысуд 1=ВМП
 
|дата рэабілітацыі 1=07.05.1958
 
|дата рэабілітацыі 1=07.05.1958
|крыніцы дадзеных=[http://www.svaboda.org/a/24812245.html Картатэка Сталіна (Радыё Свабода)]
+
|кім рэабілітаваны 1=Вайсковы трыбунал Беларускай вайсковай акругі
|дата асуджэння 1=25.08.1937
 
|дата нараджэння=1893
 
|сацыяльнае паходжанне=з рабочых
 
|месца смерці=ў Менскай турме
 
|архіўная справа=КГБ БССР 13173-с
 
 
}}
 
}}
  
 
[[Катэгорыя:Картатэка Сталіна (Радыё Свабода)]]
 
[[Катэгорыя:Картатэка Сталіна (Радыё Свабода)]]
[[Катэгорыя:Акрыты спіс]]
+
[[Катэгорыя:Навукоўцы і педагогі]]
 +
[[Катэгорыя:Фотаздымкі]]
 +
 
 +
[[ru:Лявданский Александр Николаевич (1893)]]
 +
 
 +
 
 +
 
  
 
==Біяграфія==
 
==Біяграфія==
 +
[[File:Дубінскі С.А. і Ляўданскі А.М., канец 1920-х.jpg|400px|thumb|[[Дубінскі Сяргей Антонавіч (1884)|Дубінскі С.А.]] і [[Ляўданскі Аляксандр Мікалаевіч (1893)|Ляўданскі А.М.]], канец 1920-х]]
 +
 +
А. М. Ляўданскі нарадзіўся ў в. Юр'ева Барысаўскага павета Мінскай губ. Скончыў народнае вучылішча, пасля чаго працаваў у паштовай установе. У гады Першай сусветнай вайны служыў у дзеючай арміі. Пасля мабілізацыі (1918) вучыўся ў Смаленскім аддзяленні Маскоўскага археалагічнага інстытута, затым у Смаленскім універсітэце, які скончыў у 1925 г. У 1925-1927 гг. працаваў асістэнтам археалагічнага кабінета Смаленскага ўніверсітэта і супрацоўнікам мясцовага краязнаўчага музея. З 1927 года пачаў працаваць у Інбелкульце і адначасова загадчыкам аддзела археалогіі Беларускага дзяржаўнага музея. З 1931 г. - навуковы сакратар, загадчык секцыяй археалогіі Інстытута гісторыі БАН і дацэнт БДУ. У 1934 г. А. М. Ляўданскаму прысуджана вучоная ступень кандыдата гістарычных навук.
 +
 +
Працуючы на Смаленшчыне, адкрыў і апісаў больш за 300 гарадзішчаў жалезнага веку, стварыў першую навуковую класіфікацыю умацаваных паселішчаў. Ён выявіў 4 групы гарадзішчаў, 3 з якіх аднёс да жалезнага веку. У 1923-1924 гг. распачаў першыя пасля рэвалюцыі і Грамадзянскай вайны раскопкі гарадзішчаў (Буда, Свідна) на тэрыторыі Смалявіцкага і Лагойскага р-наў Мінскай вобл., якія далі штрыхаваную кераміку, аналагічную посуду гарадзішчаў Багуцішкі і Афярышкі, даследаваных ў канцы XIX ст. Ф. В. Пакроўскiм. Услед за А. А. Спіцыным А. М. Ляўданскі адносіў іх да ліку «літоўскіх» і датаваў VI-VII стст. н. э. У канцы 1920-х - пачатку 1930-х гг. вучоны правёў шырокія разведкі і раскопкі гарадзішчаў жалезнага веку ў Беларускім Падзвінні, Верхнім Падняпроўі і ў басейне р. Прыпяць, якія дазволілі яму вылучыць тры лакальныя групы умацаваных паселішчаў: гарадзішча з ляпной гладкасценнай керамікай Падзвіння і Верхняга Падняпроўя, гарадзішча са штрыхаванай керамікай Цэнтральнай Беларусі, гарадзішча з керамікай паўднёвага тыпу. Намечаны іх арэалы, ахарактарызаваны матэрыяльная культура і гаспадарчая дзейнасць плямёнаў, прапанаваныя храналогія гарадзішчаў і стадыяльнасць іх развіцця. У адносінах да першых двух груп ўслед за А. А. Спіцыным А. М. Ляўданскі выказаў меркаванне аб прыналежнасці іх да балцкім плямёнам. Такім чынам, у пачатку 1930-х гг. ён ушчыльную падышоў да выдзялення асноўных археалагічных культур жалезнага веку на тэрыторыі Беларусі і Смаленшчыны. А гэта, у сваю чаргу, дазволіла П. М. Траццякову ў 1940-1941 гг. скласці агульную карту лакальных груп гарадзішчаў лясной паласы Усходняй Еўропы.
 +
 +
З 1925 г. А. М. Ляўданскі вывучае сярэднявечныя помнікі на тэрыторыі Беларусі. Ён даследуе курганы ў Заслаўі, дзе ўпершыню ужыў методыку раскопак курганоў на знос, а таксама пераканаўча паказаў, што заслаўскія курганы былі пакінутыя змяшаным дрыгавіцка-крывіцкім насельніцтвам. Агулам ім вывучана звыш 300 курганных насыпаў у Падзвінне, Верхнім Падняпроўі і Палессі. Аналізуючы матэрыялы раскапаных ім Бельчыцкіх курганоў у Полацку, вучоны прасачыў эвалюцыйны ланцужок пахавальнага абраду мясцовых крывічоў: ад трупаспалення X ст. да інгумацыі ў ямах канца XI - пачатку XII ст. А. М. Ляўданскі першым прыступіў да сістэматычнага даследавання гарадоў Полацка, Віцебска, Оршы, Заслаўя, Барысава. Яму належыць здагадка аб тым, што першапачатковы дзяцінец Полацка размяшчаўся на гарадзішчы ў р. Палата, а пазней быў перанесены на тэрыторыю Верхняга замка.
 +
 +
19 траўня 1937 г. арыштаваны па ілжывым абвінавачванні. 27 жніўня расстраляны ў г. Мінску. Рэабілітаваны у 1958 годзе.
  
ЛЯЎДАНСКІ Аляксандар Мікалаевіч, нар. 1893 у Смалявіцкім р-не Менскай вобл., беларус, з рабочых, заг. сэктара археалёгіі (праф.), Акадэмія навук БССР. Жыў: Менск, вул. Стара-Слабадзкая 48. Арыштаваны 37.05.20. Асуджаны 37.08.25 за шпіянаж на карысьць выведкі бурж. Польшчы паводле арт. 63-1, 68, 70, 76 да ВМП. Расстраляны ў Менскай турме 37.08.27. 58.05.07 справа пераглядалася ВТ БВА. КГБ БССР 13173-с
+
Крыніца: [https://hist.bsu.by/by/faculty-2/galereya-slavy/vydayushchiesya-uchenye-v-istorii-fakulteta/3468-aleksandr-nikolaevich-lyavdanskij-29-08-1893-27-08-1937.html Гістарычны факультэт БДУ]

Актуальная версія на 00:39, 10 верасня 2018

Ляўданскі аляксандр.jpg
  • Дата нараджэння: 10 верасень 1893 г.
  • Месца нараджэння: Мінская губ., Барысаўскі павет (Мінская вобл., Смалявіцкі раён) в. Юр'ева
  • Пол: мужчына
  • Нацыянальнасць: беларус
  • Сацыяльнае паходжанне: пралетарскае
  • Адукацыя: вышэйшая
  • Прафесія / месца працы: Загадчык сектара археалогіі (праф.), Акадэмія навук БССР
  • Месца пражывання: БССР, г. Мінск, вул. Стара-Слабадская, д. 48
  • Дата расстрэлу: 27 жнiвень 1937 г.
  • Месца смерці: БССР, г. Мінск, турма НКУС

  • Дата арышту: 20 травень 1937 г.
  • Абвінавачанне: Шпіянаж на карысць выведкі буржуазнай Польшчы
  • Дата асуджэння: 25 жнiвень 1937 г.
  • Артыкул: 63-1; 68; 70; 76 КК БССР
  • Прысуд: ВМП
  • Дата рэабілітацыі: 7 травень 1958 г.
  • Орган, які рэабілітаваў: Вайсковы трыбунал Беларускай вайсковай акругі

Біяграфія

А. М. Ляўданскі нарадзіўся ў в. Юр'ева Барысаўскага павета Мінскай губ. Скончыў народнае вучылішча, пасля чаго працаваў у паштовай установе. У гады Першай сусветнай вайны служыў у дзеючай арміі. Пасля мабілізацыі (1918) вучыўся ў Смаленскім аддзяленні Маскоўскага археалагічнага інстытута, затым у Смаленскім універсітэце, які скончыў у 1925 г. У 1925-1927 гг. працаваў асістэнтам археалагічнага кабінета Смаленскага ўніверсітэта і супрацоўнікам мясцовага краязнаўчага музея. З 1927 года пачаў працаваць у Інбелкульце і адначасова загадчыкам аддзела археалогіі Беларускага дзяржаўнага музея. З 1931 г. - навуковы сакратар, загадчык секцыяй археалогіі Інстытута гісторыі БАН і дацэнт БДУ. У 1934 г. А. М. Ляўданскаму прысуджана вучоная ступень кандыдата гістарычных навук.

Працуючы на Смаленшчыне, адкрыў і апісаў больш за 300 гарадзішчаў жалезнага веку, стварыў першую навуковую класіфікацыю умацаваных паселішчаў. Ён выявіў 4 групы гарадзішчаў, 3 з якіх аднёс да жалезнага веку. У 1923-1924 гг. распачаў першыя пасля рэвалюцыі і Грамадзянскай вайны раскопкі гарадзішчаў (Буда, Свідна) на тэрыторыі Смалявіцкага і Лагойскага р-наў Мінскай вобл., якія далі штрыхаваную кераміку, аналагічную посуду гарадзішчаў Багуцішкі і Афярышкі, даследаваных ў канцы XIX ст. Ф. В. Пакроўскiм. Услед за А. А. Спіцыным А. М. Ляўданскі адносіў іх да ліку «літоўскіх» і датаваў VI-VII стст. н. э. У канцы 1920-х - пачатку 1930-х гг. вучоны правёў шырокія разведкі і раскопкі гарадзішчаў жалезнага веку ў Беларускім Падзвінні, Верхнім Падняпроўі і ў басейне р. Прыпяць, якія дазволілі яму вылучыць тры лакальныя групы умацаваных паселішчаў: гарадзішча з ляпной гладкасценнай керамікай Падзвіння і Верхняга Падняпроўя, гарадзішча са штрыхаванай керамікай Цэнтральнай Беларусі, гарадзішча з керамікай паўднёвага тыпу. Намечаны іх арэалы, ахарактарызаваны матэрыяльная культура і гаспадарчая дзейнасць плямёнаў, прапанаваныя храналогія гарадзішчаў і стадыяльнасць іх развіцця. У адносінах да першых двух груп ўслед за А. А. Спіцыным А. М. Ляўданскі выказаў меркаванне аб прыналежнасці іх да балцкім плямёнам. Такім чынам, у пачатку 1930-х гг. ён ушчыльную падышоў да выдзялення асноўных археалагічных культур жалезнага веку на тэрыторыі Беларусі і Смаленшчыны. А гэта, у сваю чаргу, дазволіла П. М. Траццякову ў 1940-1941 гг. скласці агульную карту лакальных груп гарадзішчаў лясной паласы Усходняй Еўропы.

З 1925 г. А. М. Ляўданскі вывучае сярэднявечныя помнікі на тэрыторыі Беларусі. Ён даследуе курганы ў Заслаўі, дзе ўпершыню ужыў методыку раскопак курганоў на знос, а таксама пераканаўча паказаў, што заслаўскія курганы былі пакінутыя змяшаным дрыгавіцка-крывіцкім насельніцтвам. Агулам ім вывучана звыш 300 курганных насыпаў у Падзвінне, Верхнім Падняпроўі і Палессі. Аналізуючы матэрыялы раскапаных ім Бельчыцкіх курганоў у Полацку, вучоны прасачыў эвалюцыйны ланцужок пахавальнага абраду мясцовых крывічоў: ад трупаспалення X ст. да інгумацыі ў ямах канца XI - пачатку XII ст. А. М. Ляўданскі першым прыступіў да сістэматычнага даследавання гарадоў Полацка, Віцебска, Оршы, Заслаўя, Барысава. Яму належыць здагадка аб тым, што першапачатковы дзяцінец Полацка размяшчаўся на гарадзішчы ў р. Палата, а пазней быў перанесены на тэрыторыю Верхняга замка.

19 траўня 1937 г. арыштаваны па ілжывым абвінавачванні. 27 жніўня расстраляны ў г. Мінску. Рэабілітаваны у 1958 годзе.

Крыніца: Гістарычны факультэт БДУ