Харужая Вера Захараўна (1903)

Kharuzzaja Wiera.png
  • Дата нараджэння: 27 верасень 1903 г.
  • Імя па-руску: Хоружая Вера Захаровна
  • Месца нараджэння: г. Бабруйск
  • Пол: жанчына
  • Дата смерці: снежань 1942 г.
  • Месца смерці: г. Віцебск

  • Мера стрымання: Арышт
  • Дата арышту: 10 жнiвень 1937 г.
  • Артыкул: 66; 68а; 76 КК БССР
  • Месца адбывання: БССР, г. Мінск, турма НКУС
  • Дата вызвалення: 15 жнiвень 1939 г.

Біяграфія

Паштовая марка СССР у гонар Веры Харужай

Вера Захараўна Харужая (14 (27) верасня 1903, Бабруйск — снеж. 1942, Віцебск) — дзеяч вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі, адзін з арганізатараў антыфашысцкага падполля ў Віцебску, публіцыстка.

Скончыла Мазырскую адзіную працоўную школу 2-й ступені (1919). У 1919 настаўнічала на Палессі. У 1920 удзельнічала ў антыпольскім партызанскім руху. Працавала загадчыкам палітаддзела Мазырскага і Бабруйскага павятовых камітэтаў камсамола. У 1922—1923 у апараце ЦК КСМБ. Член рэдкалегій газеты «Малады араты», супрацоўніца часопісу «Полымя», газеты «Чырвоная змена». У 1923 скончыла Цэнтральную савецка-партыйную школу ў Мінску.

З лютага 1924 на падпольнай рабоце ў Заходняй Беларусі. З чэрвені 1924 сакратар ЦК КСМЗБ, член ЦК КПЗБ. Выступала ў нелегальным друку, на мітынгах, пісала тэксты ўлётак і адозваў. Арганізавала выданне падпольнай газеты КСМЗБ «Малады камуніст». Арыштавана 15.9.1925. На судовых працэсах, якія праходзілі ў Брэсце (1927) і Беластоку (1928), прыгаворана да 8 гадоў турмы. З катаржнай турмы ў Фардоне (Быдгашчанскае ваяв.) вяла перапіску з паплечнікамі па барацьбе і роднымі. У 1930-х частка яе лістоў была сабрана ў кнігу «Лісты на волю» і выдадзена на беларускай, рускай, польскай мовах.

У 1932 у выніку абмену палітвязнямі вярнулася ў Мінск. Для выдавецтва ЦК КПЗБ пісала адозвы, артыкулы, брашуры. Завяршыла пачатыя ў турме публіцыстычныя брашуры «За Чырвоны Кастрычнік на Заходняй Беларусі», «Мы — маладая гвардыя рабочых і сялян», «Увага, школьнікі» (выдадзены ў 1933 на беларускай, украінскай і польскай мовах).

У 1935 выключана з партыі па даносу мужа, Станіслава Адамавіча Скульскага (Мертэнса). Арыштавана органамі НКУС 10.8.1937. Два гады знаходзілася ў Мінскай унутранай турме НКУС. Вызвалена 15.8.1939.

З пачаткам вайны ў атрадзе В. Каржа. З вясны 1942 у апараце ЦК КП(б)Б у Маскве. У верасні 1942 накіравана ў варожы тыл. Арыштавана 13.11.1942. Закатавана нацыстамі.

У 1960 годзе Харужая была пасмяротна ўзнагароджаная тытулам Героя Савецкага Саюза. У той жа год у гонар Харужай была перайменаваная вуліца Зялёнае Кола ў Мінску.